İRAN’IN GÜVENLİK DOKTRİNİ VE MESELELER

• İran’ın güvenlik doktrini özellikle 1979 yılında gerçekleşen İslami devrimle birlikte tamamen değişmiştir.Bu süreç sonrasında güvenlik doktrininde özellikle üç kavram öne çıkmaktadır.Bunlar iç güvenlik,yakın çevre güvenliği ve son olarak da İran’ın nüfuz alanlarının güvenliğidir.

• İran’ın devrim sonrasında güvenlikleştirme politikalarının ana eksenini İsrail ve ABD’nin küçük şeytan ve büyük şeytan olarak adlandırılması ve bu retoriğin sürdürülmesi oluşmaktadır.

• İran güvenlik doktrininde özellikle yakın çevredeki ve nüfuz bölgelerindeki Şii nüfus oldukça önemli bir yer tutmaktadır.Özellikle Şii karşıtı hareketleri güvenlik meselesi olarak değerlendirmektedir.Yine ayrıca bölgede Şii nüfusun az olduğu yerlerde Şiileştirme çalışmaları yaptığı ve yakın çevresinde nüfuz alanını ve güvenliğini arttırma isteğindedir.

• Ancak İran’ın güvenlik doktrini yaşanan gelişmelerden ötürü değişmeye ve genişlemeye başlamıştır.Özellikle İran’ın gölge komutanı Kasım Süleymani’nin öldürülmesi bu süreçte önemli bir yer tutmaktadır.Bu durum İran’ın güvenlik doktrinindeki stihbarat eksikliğine ve hibrit savaş yeteneklerine daha fazla önem vermesine sebep olmuştur.

• Ayrıca yine nükleer müzakere süreçleri ve öncesinde yaşan Muhsin Fahrizade suikasti,İran’ın güvenlik doktrinindeki nükleer meselelerin ve sabotaj risklerinin daha fazla dikkate alınmasına sebep oldu.

• Tüm bunların dışında özellikle İran’ın yakın çevresinde yaşanan jeopolitik değişiklikler de İran’ın güvenlik politikalarını etkiledi.Özellikle Azerbaycan’ın Karabağ zaferi ve Taliban’ın Afganistan zaferi İran açısından riskli durumların ortaya çıkmasına sebep oldu.

• Bu noktada özellikle Kafkasya’dan dışlanma riski,ülkesinin kuzeyinde bulunan Azeri Türklerinin milliyetçi hareketlere girişme riski İran’ın güvenlik politikalarını gözden geçirmesine sebep oldu.

• Son olarak İran ile farklı bir mezhepe sahip olan Taliban’ın her ne kadar eski dönemlere nazaran daha ılımlı bir ilişkileri olsa da,tarihin getirdiği husumet ve düzensiz göç sorunu önemli bir sorun olarak değerlendiriliyor.